Stosowanie nawet najlepszej szczoteczki do zębów oraz zachowanie wszystkich zasad prawidłowego oczyszczania zębów nie zapewnia ich pełnej czystości. Używanie do higieny jamy ustnej jedynie szczoteczki pozwala na umycie 60% powierzchni każdego zęba. Na pozostałych 40% pozostaje płytka nazębna. Najczęściej niedoczyszczane są powierzchnie styczne, głębokie bruzdy na powierzchniach żujących oraz dystalne powierzchnie ostatnich trzonowców. Trudno dostępnymi miejscami są także: okolice wszczepów zębowych, głębokie kieszonki zębowe i odsłonięte bifurkacje powstałe w wyniku chorób przyzębia przebiegających z zanikiem kości, okolice stałych uzupełnień protetycznych, a przede wszystkim przestrzenie między-zębowe u osób z nieprawidłowościami zębowymi, takimi jak rotacje i stłoczenia. Problemy stwarza również dokładne oczyszczanie zębów u pacjentów leczonych stałymi aparatami ortodontycznymi oraz posiadających zęby zszynowane lub ligaturowane. We wszystkich tych przypadkach dokładne usunięcie płytki nazębnej wymaga zastosowania przyborów i środków dodatkowych.

Sprawdź akcesoria wspomagające higienę jamy ustnej >>

Do utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej niezbędne są trzy kroki: szczotkowanie, nitkowanie, stosowanie płynów do płukania.

Stosowanie

Płukanie jamy ustnej odpowiednio dobranym płynem jest krokiem kończącym codzienne mycie zębów. Regularne stosowanie płukanek, przynajmniej dwa razy dziennie, powoduje rozluźnienie nalotu nazębnego i redukcję bakterii bytujących w jamie ustnej, a tym samym ograniczenie wzrostu płytki nazębnej. Większości tego typu środków dostępnych na rynku nie trzeba rozcieńczać. Najczęściej w skład opakowania płynu wchodzi nakrętka z podziałką, co umożliwia odmierzenie odpowiedniej jego ilości. W przypadku gdy jest to koncentrat, należy dokładnie zapoznać się z instrukcją stosowania i ściśle jej przestrzegać. Jeśli smak płukanki wydaje się pacjentowi zbyt intensywny, można rozpocząć od stosowania rozcieńczonego płynu lub skrócić czas płukania, a następnie stopniowo go wydłużać, aż do osiągnięcia zalecanych 30 sekund. Płyny do płukania jamy ustnej mogą być również stosowane samodzielnie w ciągu dnia, w sytuacjach kiedy pacjent nie ma możliwości umycia zębów za pomocą szczoteczki do zębów. Ich zadaniem jest usunięcie pozostałych resztek pokarmu, walka z bakteriami oraz przywrócenie prawidłowego pH w jamie ustnej.

Nie poleca się natomiast stosowania tego typu środków u dzieci poniżej 6. roku życia. Wynika to z faktu, że małe dzieci nie potrafią jeszcze płukać jamy ustnej i istnieje ryzyko połknięcia przez nie płynu, a wysokie stężenia poszczególnych składników mogłyby zaszkodzić ich zdrowiu.

Warto wiedzieć

W celu zachowania klarowności do większości płukanek dodawany jest alkohol. Dlatego też, jeśli zdecydujemy się na wprowadzenie u dzieci płynu do płukania, to należy wybrać taki bez zawartości alkoholu, a jego użycie powinno odbywać się zawsze pod nadzorem rodziców.

Najskuteczniejsze i najczęściej zalecane są płyny zawierające w swoim składzie chlorheksydyny. Pamiętać jednak należy, że w przypadku ich długotrwałego stosowania mogą pojawić się efekty uboczne pod postacią przejściowych przebarwień zębów i zaburzeń smakowych. Dlatego czas używania tego rodzaju środków powinien być ograniczony do 2 tygodni. Zalecane są one pacjentom po zabiegach chirurgicznych oraz z silnym zapaleniem dziąseł lub przyzębia. Aby osiągnąć pełną skuteczność płukanek z chlorheksydyny, ważne jest zachowanie 30-minutowego odstępu pomiędzy szczotkowaniem zębów a płukaniem jamy ustnej. Takie postępowanie podyktowane jest tym, że niektóre detergenty znajdujące się w pastach do zębów działają na ten związek chemiczny inaktywująco. Obecnie dostępne są również płyny o znacznie zmniejszonej zawartości chlorheksydyny. Producenci podają, że ograniczenie jej stężenia już do 0,1 % eliminuje ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, a jednocześnie obecność tego środka zwiększa działanie przeciwbakteryjne płukanki.

Nie tylko profilaktyka

Płyny do płukania jamy ustnej są stosowane nie tylko jako element profilaktyki, ale także, gdy istnieją wskazania, jako środki lecznicze. Zaletą specjalistycznych płukanek jest to, że ich skład jest dostosowany do potrzeb określonych grup użytkowników. Dostępne na rynku preparaty, uwzględniając indywidualne potrzeby pacjenta, można podzielić na:

  • płyny o działaniu przeciwbakteryjnym, zapobiegające rozwojowi próchnicy, stosowane do codziennej higieny jamy ustnej
  • płyny stosowane w leczeniu stanów zapalnych dziąseł
  • płyny zalecane w przypadku nadwrażliwości zębów
  • płyny dla osób ze skłonnością do nadmiernego osadzania się kamienia nazębnego
  • płyny wspomagające wybielanie zębów
  • płyny do płukania ust niezawierające alkoholu, mające zastosowanie przede wszystkim u pacjentów cierpiących na nadmierną suchość jamy ustnej
  • płyny dla dzieci od 6 roku życia

Podsumowując, należy stwierdzić, że płyny do płukania jamy ustnej są bardzo pomocne w utrzymaniu jej prawidłowej higieny i w przypadku wielu stanów chorobowych. Powinny one być jednak stosowane po oczyszczeniu zębów za pomocą szczoteczki i nie mogą w żadnym wypadku zastąpić jej działań, a jedynie uzupełnić w zakresie, w jakim nie jest ona do końca skuteczna. Regularne używanie płynów jest konieczne w profilaktyce próchnicy i chorób przyzębia.

Autor: dr n. med. Ksymena Staroń-lrla

Skomentuj ten wpis